Artykuł w Chemiku | Miesięcznik CHEMIK

Antoni HANN (1796–1861)

220 lat temu urodził się jeden z pierwszych, notowanych w annałach nauki, polskich uczonych chemików z tytułem profesorskim, a jednocześnie, jeden z dyrektorów Mennicy Warszawskiej. Studia chemiczne odbył na Uniwersytecie Warszawskim, a następnie zrealizował kilkuletnie praktyki naukowe i przemysłowe w wielu krajach europejskich. Zajmował się wieloma działami przemysłu chemicznego, szczególnie organicznych produktów rolno–spożywczych oraz produkcją materiałów wybuchowych (w okresie Powstania Listopadowego); wiele prac poświęcił również związkom fluorowym i ich zastosowaniu, m.in. w trawieniu na szkle. Wykazywał także zdolności plastyczne i pozostawił wiele prac artystycznych, szczególnie wykonanych wspomnianą techniką trawienną. Działał wiele w strukturach organizacyjnych przemysłowych, społecznych i charytatywnych. Przez ostatnie 20 lat życia był początkowo intendentem, a następnie wieloletnim Dyrektorem Mennicy Warszawskiej. Czytaj więcej w pliku PDF

...

Ocena niepewności pomiaru przy wyznaczaniu aktywności katalizatorów parowej konwersji metanu z parą wodną w 4-kanałowym reaktorze typu Tiomkina

Kamila MICHALSKA, Janusz KRUK* - Instytut Nowych Syntez Chemicznych, Puławy Prosimy cytować jako: CHEMIK 2016, 70, 8, 426–431 Parowy reforming gazu ziemnego jest obecnie najczęściej stosowanym procesem rozpoczynającym zasadniczy przerób gazu ziemnego do monotlenku węgla i wodoru, które stanowią substraty do wielu procesów syntezy podstawowych produktów niezbędnych dla funkcjonowania gospodarki. Proces prowadzony jest w reaktorach rurowych ogrzewanych gazem, wypełnionych odpowiednim katalizatorem. Proces konwersji metanu z parą wodną przedstawiony równaniem (1) jest jednym z najpowszechniejszych procesów technologii chemicznej. Jest to reakcja endotermiczna, której stała równowagi wyraźnie zależy od temperatury (Tab. 1) [1]. Czytaj więcej w pliku PDF

...

Współczesne strategie przeszukiwania baz struktur i związków chemicznych

Grzegorz Fic , Mariusz Skom ra, Barbara Dębska - Wydział Chemiczny, Politechnika Rzeszowska Prosimy cytować jako: CHEMIK 2016, 70, 8, 410–418 Współczesne bazy struktur i związków chemicznych cechują się bardzo dużym przyrostem informacji. W Tablicy 1 pokazano przyrost zasobów bazy Pubchem w ostatnich latach. Baza ta powstała w 2004r. i jest zarządzana przez National Center for Biotechnology Information (NCBI), instytucję podległą US National Institutes of Health (NIH). Jest to aktualnie najliczniejszy i dostępny bezpłatnie zbiór struktur chemicznych na świecie. Składa się z trzech baz, w których gromadzone są informacje o związkach małocząsteczkowych (nie więcej niż 1000 atomów oraz wiązań): PubChem Substance – zawiera pochodzące z wielu innych baz informacje o substancjach (mieszaniny, ekstrakty, związki kompleksowe i in.), PubChem Compound – zawiera informacje o strukturach chemicznych zapisanych w PubChem Substance, oraz PubChem BioAssay – zawiera informacje o różnych projektach badawczych w zakresie testowania ukierunkowanej biologicznej aktywności (w poszczególnych projektach liczebność grupy testowanych związków od 1 do kilkuset tysięcy). Czytaj więcej w pliku...

Charakterystyka wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych emitowanych z silnika wysokoprężnego zasilanego biopaliwami I i II generacji

Joanna CZARNOCKA*, Małgorzata ODZIEMKOWSKA – Przemysłowy Instytut Motoryzacji, Warszawa Prosimy cytować jako: CHEMIK 2016, 70, 8, 419–425 Emisja z samochodów jest istotnym źródłem zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego, przyczyniającym się do rozwoju chorób układu oddechowego, nowotworów i zmian genetycznych. Międzynarodowe przepisy wyróżniają substancje szkodliwe dla środowiska, takie jak: tlenek węgla CO, niespalone węglowodory HC, tlenki azotu NOx, cząstki stałe PM. Europejskie standardy emisji wymienionych związków są regulowane dla większości pojazdów, zależne od typu pojazdu i ujęte w wymaganiach określanych nazwą Euro 5, Euro 6 [1]. Emisja innych substancji szkodliwych dla środowiska jest ograniczana poprzez sukcesywne wprowadzanie zaostrzonych wymagań jakościowych, ograniczających w paliwach silnikowych zawartość siarki, benzenu czy wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA). Wśród paliw stosowanych w transporcie, to właśnie olej napędowy w dużej mierze przyczynia się do emisji cząstek stałych, wraz z którymi do środowiska wprowadzane są m.in. policykliczne węglowodory aromatyczne. WWA, to grupa ponad 100 związków chemicznych, z czego ok. 16 związków wskazywanych jest przez Amerykańską Agencję Ochrony Środowiska (US EPA) oraz Międzynarodową...

IX Sympozjum Czwartorzędowe sole amoniowe i obszary ich zastosowania nt.: „Ciecze jonowe – ich możliwości aplikacyjne”

Poznań, 27–29 czerwca 2016 r. W dniach 27–29 czerwca 2016 r. w Centrum Konferencyjno- Wykładowym w Poznaniu odbyło się kolejne, już IX Sympozjum Czwartorzędowe sole amoniowe i obszary ich zastosowania nt: „Ciecze jonowe – ich możliwości aplikacyjne”. Organizatorami Sympozjum były Wydział Technologii Chemicznej Politechniki Poznańskiej oraz Instytut Ochrony Roślin – Państwowy Instytut Badawczy w Poznaniu. Patronat honorowy nad konferencją objęli: Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego Jarosław Gowin oraz Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Krzysztof Jurgiel. Głównym celem Sympozjum było przedstawienie najnowszych osiągnięć w dziedzinie badań naukowych prowadzonych w obszarze czwartorzędowych soli amoniowych i cieczy jonowych oraz wzajemna wymiana doświadczeń, inspiracja i nawiązanie współpracy pomiędzy specjalistami z wyższych uczelni, instytutów naukowo-badawczych oraz przedstawicieli przemysłu, których ciecze jonowe łączą jako przedmiot badań i zainteresowań naukowych. Tematy wystąpień konferencyjnych były zatem skoncentrowane wokół tematyki dotyczącej badań nad syntezą, fizykochemią, aktywnością powierzchniową cieczy jonowych, dotyczyły również analityki, toksykologii, ekotoksykologii, degradacji i biodegradacji, mikrobiologii oraz wielu nowych kierunków zastosowań cieczy jonowych. Zastosowania te koncentrowały...

Dobre (częściowo) wyniki finansowo-ekonomiczne I półrocza 2016 r. Szczegóły statystyczne „chemii” w 2015 r.

W poprzednim (sierpniowym) numerze Chemika, pod niniejszą statystyczną winietą, zaprezentowano wyniki produkcyjne, jakie uzyskał krajowy przemysł, w tym głównie przemysł chemiczny, w I płr 2016 r. Zgodnie z uprzednią zapowiedzią, w ślad za opublikowanymi ostatnio przez GUS danymi, w niniejszej informacji przedstawiamy wybrane wyniki finansowo-ekonomiczne, jakie osiągnięto w tych branżach w tym samym okresie. Krajowy przemysł wypracował w I półroczu 2016 r. zyski netto w wysokości 48,9 mld zł i były one większe od uzyskanych w podobnym okresie poprzedniego roku o 8,4%. Ten ostatni wskaźnik jest godny odnotowania także z tego względu, że zyski przemysłu w Polsce w całym minionym roku (2015) były o 2,5% mniejsze niż w roku poprzedzającym (2014). Na tle takiej sytuacji całego krajowego przemysłu, przemysł chemiczny (łącznie 3 jego działy) wypracował w minionym półroczu 7,3 mld zł zysku (14,9% krajowego), a ich wzrost do półrocza 2015 r. wyniósł aż 23,9%. Szczegółowe rozbicie wypracowanych zysków w I płr 2016 r. przez najważniejsze działy krajowego przemysłu...

Augustyn BISTRZYCKI (1862–1936)

We wrześniu, 80 lat temu, odszedł na stałe Wielkopolanin, chemik, wybitny pracownik naukowy i pedagogiczny początkowo Szkoły Technicznej w Berlinie, a następnie przez wiele lat, Uniwersytetu w szwajcarskim Fryburgu. Jeden z kilku polskich chemików, którzy na przełomie XIX i XX w. zajmowali znaczące pozycje w nauce i szkolnictwie wyższym krajów zachodnich, szczególnie Niemiec i Szwajcarii. Przez kilka lat pełnił obowiązki rektora Uniwersytetu Fryburskiego. Szczególnie zasłużony w badaniach aromatycznych związków wielopierścieniowych, będąc odkrywcą wielu nowych ich form, szczególnie chromogennych, o licznych zastosowaniach. Jego uczniami byli przyszli, wybitni chemicy polscy i niemieckojęzyczni. Członek (częściowo współzałożyciel) Niemieckiego i Szwajcarskiego Towarzystwa Chemicznego. Czytaj więcej w pliku PDF

...

Proces impregnowania teflonem powłoki tlenkowej wytwarzanej metodą anodowego utleniania na podłożu aluminium

Przemysław KWOLEK* – Katedra Materiałoznawstwa, Politechnika Rzeszowska, Rzeszów; PatrycjaGÓRECKA; Andrzej OBŁÓJ – Laboratorium Badań Materiałów dla Przemysłu Lotniczego, Politechnika Rzeszowska, Rzeszów; Urszula KWOLEK – Wydział Chemii, Uniwersytet Jagielloński, Kraków; Kamil DYCHTOŃ; Marcin DRAJEWICZ; Jan SIENIAWSKI – Katedra Materiałoznawstwa, Politechnika Rzeszowska, Rzeszów Prosimy cytować jako: CHEMIK 2016, 70, 7, 361–368 Aluminium i jego stopy, dzięki małej gęstości i dobrym właściwościom mechanicznym (szczególnie po umacniającej obróbce cieplnej), są szeroko stosowane jako materiał konstrukcyjny, m. in. w lotnictwie i motoryzacji. Dla poprawy ich odporności korozyjnej i zwiększenia przyczepności powłok malarskich do ich podłoża, prowadzony jest proces anodowania. Wytwarzane powłoki tlenkowe cechują się małą twardością i odpornością na zużycie w warunkach tarcia. Powłoki o lepszych właściwościach tribologicznych wytwarzane są w procesie anodowania twardego. Charakterystyczne jego cechy, to niska temperatura elektrolitu (najczęściej < 273 K) i duża gęstość prądu (> 2,5 A∙dm−2) [1]. Grubość wytwarzanych powłok Al2O3 jest zwykle większa od 51 μm [2]. Elementy konstrukcyjne ze stopów aluminium po anodowaniu twardym są stosowane w...

Hydrolityczny kinetyczny rozdział racemicznych estrów glicydylowych wobec chiralnego salenowego kompleksu kobaltu(iii) na nośniku polimerowym

Agnieszka Bukowska *, Wiktor Bukowski , Sabina Kleczyńska , Katarzyna Matkiewicz - Wydział Chemiczny, Politechnika Rzeszowska, Rzeszów Prosimy cytować jako: CHEMIK 2016, 70, 7, 375–382 Hydrolityczny kinetyczny rozdział (ang. Hydrolitic Kinetic Resolution, HKR) rac‑epoksydów katalizowany przez chiralne salenowe kompleksy kobaltu(III) został odkryty przypadkowo przez Jacobsena i wsp. podczas badań aktywności katalitycznej kompleksu I (Schemat 1) w reakcji epoksydów z kwasem benzoesowym [1]. Zaobserwowali oni, że oprócz oczekiwanego chiralnego monoestru glikolu i chiralnego epoksydu, w mieszaninie poreakcyjnej pojawia się diol o wysokiej czystości optycznej (>98% ee). Powstawał on na skutek konkurencyjnej hydratacji epoksydu wywołanej przypadkową obecnością wody w mieszaninie reakcyjnej. Odkrycie to zwróciło uwagę zespołu Jacobsena na wodę jako najbardziej atrakcyjny reagent do kinetycznego rozdziału racemicznych związków epoksydowych. Równoczesne otrzymywanie dwóch cennych produktów w następstwie otwarcia pierścienia epoksydowego pod wpływem wody (chiralnego epoksydu i diolu) przyczyniło się do szybkiego rozpowszechnienia technologii HKR, jako sposobu wytwarzania tych związków w skali przemysłowej [2]. Czytaj więcej w pliku PDF

Dwustronnie klejące taśmy na bazie samoprzylepnych klejów silikonowych

Adrian Krzysztof Antosik *, Zbigniew Czech - Instytut Technologii Chemicznej Organicznej, Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecnie Prosimy cytować jako: CHEMIK 2016, 70, 7, 369–374 Samoprzylepne kleje (PSA) to materiały, które na skutek kontaktu z podłożem wytwarzają duże siły adhezyjne, bez konieczności reakcji chemicznej. Można je usunąć bez śladów na sklejanym podłożu. Są definiowane jako materiały lepkosprężyste, które w postaci filmu klejowego pozostają trwale kleiste w temperaturze pokojowej. Kohezja klejów samoprzylepnych powinna być znacznie większa niż siła ich przyczepności do podłoża. Kleje te odgrywają ważną rolę w życiu codziennym; mają zastosowanie w wielu gałęziach gospodarki. Z mechanicznego punktu widzenia, PSA są miękką, lepką substancją; często niezbędny jest nośnik, aby można je było wykorzystać komercyjnie w takich produktach jak taśmy czy etykiety samoprzylepne [1÷3]. Czytaj więcej w pliku PDF

...

Category Archives: Artykuł w Chemiku