Artykuł w Chemiku | Miesięcznik CHEMIK

Ekstrakcja micelarna cymetydyny

Ilona KISZKIEL-TAUDUL* – Instytut Chemii, Uniwersytet w Białymstoku, Białystok Prosimy cytować jako: CHEMIK 2016, 70, 2, 105–110 Obecność pozostałości farmaceutyków w poszczególnych elementach środowiska może szkodliwie wpływać na rozwój ekosystemu wodnego i zdrowie człowieka. Stosowane leki nie są w organizmie całkowicie metabolizowane; zostają zatem w większości wydalone w swojej niezmienionej formie. Rozwój przemysłu farmaceutycznego oraz nieprawidłowa utylizacja przeterminowanych środków, może dodatkowo zwiększać prawdopodobieństwo przedostawania się tego rodzaju zanieczyszczeń do wód powierzchniowych. Leki obecne w naturalnych próbkach wodnych są oporne na biodegradację, a konwencjonalne metody oczyszczania ścieków nie zapewniają ich skutecznego usuwania [1, 2]. W poszczególnych elementach środowiska mogą być obecne różnorodne grupy leków (m.in. przeciwbólowe, antynowotworowe, antybiotyki) [3]. W terapii schorzeń układu pokarmowego, są bardzo często stosowane leki przeciwhistaminowe. Posiadają one zdolność do hamowania nadmiernego wydzielania kwasu żołądkowego poprzez antagonizujące działanie receptorów histaminowych typu H2 [4÷6]. Jednym z głównych przedstawicieli takich leków jest cymetydyna (CMT), zbudowana z heteroaromatycznego pierścienia imidazolu, połączonego przez ugrupowanie polarne z resztą 1-cyjano-2-metyloguanidynową (Rys. 1) [7]. Cymetydyna...

Podmioty przemysłu chemicznego i pokrewne na „Liście 500” Rzeczpospolitej za 2015 r. Wstępne wyniki przemysłu w I kwartale 2016 r.

W końcu kwietnia br., „Rzeczpospolita” ogłosiła, tradycyjnie od 18. lat, „Listę 500”. największych, dobrowolnie zgłoszonych, podmiotów gospodarczych ze sfery przemysłu, handlu i finansów w Polsce za rok 2015 r. „Chemik”, również tradycyjnie, zamieszcza poniżej wyciąg przedsiębiorstw przemysłu chemicznego oraz branż pokrewnych z tej Listy. Zanim jednak je przedstawimy i omówimy, na wstępie kilka informacji dotyczących całej zbiorowości „Listy 500”. Na wstępie warto odnotować układ właścicielski wybranych największych podmiotów w kraju, zatrudniających łącznie ponad 1.450 tys. osób (wzrost o ok. 100 tys. wobec roku poprzedniego). Dominujący nadal, od wielu lat, jest udział kapitału zagranicznego – stanowi on 47,6% własności firm; podmioty prywatne polskie to 44,6%, firmy państwowe w minionym roku stanowiły jeszcze 6,6%, a 1,2% własności omawianej grupy to sektor komunalny. Wymieniona struktura własnościowa w ostatnim dziesięcioleciu uległa znaczącym zmianom: 10 lat temu przedstawiała się w tych samych pozycjach odpowiednio: 50,6, 30,0, 18,2 oraz niezmiennie 1,2%. Największej więc redukcji (trzykrotnej) uległ, do wspomnianego roku, sektor przedsiębiorstw państwowych; znacząco wzrósł natomiast...

Targi EuroLab i CrimeLab – biznes ramię w ramię z nauką

Warszawa, 12–14 kwietnia 2016 r.

Zakończyły się 18. Międzynarodowe Targi Analityki i Technik Pomiarowych EuroLab oraz 5. Targi Techniki Kryminalistycznej CrimeLab. Miesiecznik Chemik patronował medialnie obu wydarzeniom, które z sukcesem łączyły świat nauki i przemysłu, co podkreślali zarówno przedstawiciele instytutów naukowych i jednostek badawczo-rozwojowych, jak i wszelkiego typu laboratoriów oraz firm świadczących usługi na rzecz sektora. Podczas tegorocznych Targów zaprezentowało się 140 wystawców z 14 krajów, a przybyło na nie niemal 6 000 branżowych gości. Wystawcy przekonywali odwiedzających o zaletach prezentowanej oferty, a jednostki naukowe i badawcze informowały o prowadzonych badaniach i swych dokonaniach. Przedstawiciele branży uczestniczyli także w wykładach i konferencjach, podczas których mogli poszerzyć wiedzę, jak również uzyskać punkty edukacyjne. Podczas uroczystego otwarcia Targów EuroLab oraz Crime- Lab, prof. Leszek Sirko, podsekretarz stanu w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego, podkreślał, że innowacyjność Polski powstaje poprzez współdziałanie naukowców z przemysłem, a oba wydarzenia targowe pomagają zacieśniać tę współpracę. Z kolei prof. Leszek Rafalski, przewodniczący Rady Głównej Instytutów Badawczych, zwrócił uwagę...

Feliks WIŚLICKI (1866–1949)

150 lat temu przyszedł na świat człowiek, który swoim życiem i działalnością, w określonym stopniu w technice europejskiej, a w podstawowym w polskim przemyśle włókien sztucznych, zapisał się złotymi zgłoskami, jako ważny współtwórca tego działu przemysłu chemicznego. Po studiach chemicznych podejmuje współpracę z francuskim twórcą techniki wytwarzania sztucznego jedwabiu H. Chardonnetem, uczestnicząc w ostatnich dekadach XIX w., w pionierskich pracach tego przemysłu na terenie Francji, Szwajcarii i Belgii. Gdy na początku XX w. powstaje idea zbudowania fabryki włókien sztucznych na terenach ówczesnej carskiej Rosji, Wiślicki jest wyznaczony na jej realizatora, z zaproponowanym przez siebie wyborem miejsca w Tomaszowie k/Łodzi. Pod Jego kierownictwem, powstają tam zakłady, które z czasem, w dwudziestoleciu międzywojennym, są jednymi z największych w krajowym przemyśle chemicznym i jedne z większych w Europie, stosując odpowiednie do epoki, najnowsze technologie produkcji. Lata II wojny światowej spędza na emigracji, w Londynie, będąc m.in. doradcą ds. przemysłu polskiego rządu emigracyjnego. Feliks Wiślicki, syn Markusa i Marii z Rothaubów przyszedł na...

Światowy Kongres Bezpieczeństwa Chemicznego – CHEMSS 2016 Międzynarodowe Targi Bezpieczeństwa Chemicznego – CHEM-SAFETY-EXPO

„Chemia żywi, leczy, ubiera, buduje” – slogan z czasów realizacji programu chemizacji gospodarki narodowej z lat 60. ub. w. zawiera w sobie wiele racji – piszą organizatorzy Targów. Oczywiście chemia mądrze wykorzystywana jest bardzo pomocna człowiekowi. Ale oprócz pozytywnego wkładu w nasze życie, chemia niesie ze sobą wiele zagrożeń. Zagrożenia te możemy zaobserwować na co dzień, niestety obecnie coraz częściej mówimy także o globalnych, militarnych zagrożeniach chemicznych. Miesięcznik CHEMIK jest patronem medialnym Światowego Kongresu Bezpieczeństwa Chemicznego CHEMSS 2016 (www.chemss2016.org) i Międzynarodowych Targów Bezpieczeństwa Chemicznego CHEM-SAFETY-EXPO (www.chem-safety-expo.pl) – imprez organizowanych przez Targi Kielce Exhibition&Congress Centre. Targi Kielce, wyspecjalizowane w organizacji profesjonalnych wystaw B2B, zaprosili do współpracy fachowców z branży bezpieczeństwa chemicznego. Zakres branżowy targów CHEM-SAFETY-EXPO obejmuje: Bezpieczeństwo techniczne w przemyśle procesowym; cyberbezpieczeństwo instalacji przemysłowych; ochronę przeciwpożarową i przeciwwybuchową; bezpieczeństwo miejsca pracy; transport materiałów niebezpiecznych; składowanie i utylizacja materiałów niebezpiecznych; techniki laboratoryjne; analitykę przemysłową on-line; wyposażenie dla służb ratowniczych; ochronę osobistą; badania naukowe i innowacje; procedury, szkolenia, certyfikację oraz literaturę,...

Wyniki finansowe przemysłu w 2015 r. – mniejsze zyski; zwiększone nakłady inwestycyjne. Wypadki przy pracy

W lutowym numerze Chemika, pod niniejszą winietą, przedstawiono wyniki produkcyjne przemysłu krajowego, w tym działów przemysłu chemicznego, uzyskane w 2015 r. Dopiero w końcu marca br. GUS ogłosił roczne wyniki finansowe i ekonomiczne wypracowane przez przemysł, z których, dla naszych Czytelników, dokonaliśmy wyboru podstawowych informacji dotyczących krajowego przemysłu i wybranych najważniejszych działów, w tym działów przemysłu chemicznego. W minionym roku przemysł w Polsce przy przychodach ze sprzedaży produkcji w wysokości 1.197,0 mld zł (wzrost do roku poprzedniego o 4,9%), wypracował zyski w wysokości 72,0 mld zł i były one o 2,5% niższe od uzyskanych w poprzednim 2014 r., tj. o kwotę 1.866 mln zł. Spadek osiągniętych zysków wpłynął również pośrednio na obniżenie wskaźnika rentowności. Informacje o tym, jak kształtowały się uzyskane wartości zysku na tle wyników w 2014 r., w poszczególnych najważniejszych działach przemysłowych, wraz z wypracowanymi w tym okresie wskaźnikami rentowności obrotu netto, przedstawiono w Tablicy 1. Czytaj więcej w pliku PDF

Hanna JĘDRZEJEWSKA (1906–2002)

W kwietniu br., 110 lat temu, urodziła się przyszła znana chemiczka o wszechstronnych zainteresowaniach. Podstawowa profesja, której poświęciła swoje zawodowe życie, to chemia, wykazywała jednak również różnorakie zainteresowania w innych obszarach życia i działalności, szczególnie aktywnie w sporcie (wiele mistrzowskich tytułów) i w wspinaczce górskiej, którym, poza czynnym udziałem, poświęciła również szereg prac publicystycznych. W głównym obszarze zainteresowań – chemii – zajmowała się problemami konserwacji zabytków, w której to dziedzinie osiągnęła rezultaty lokujące Ją w czołówce europejskiej, a nawet światowej. Zapoczątkowała również oryginalne badania na temat „chemii w archeologii”, w ramach których wyjaśniła, względnie zasugerowała, kierunki dalszych badań nad obiektami materialnej kultury antycznej, wykorzystując zasady nauk chemicznych. Według Jej metody udało się uratować słynne freski z Faras przechowywane w Muzeum Narodowym w Warszawie. Jako wysokiej klasy znawca w dziedzinie konserwacji zabytków, będąc członkiem wielu międzynarodowych organizacji specjalistycznych, była wykładowcą tej tematyki na uczelniach wyższych krajowych i zagranicznych. Brała ponadto udział w licznych naukowych kongresach; wielokrotnie występowała jako rzeczoznawca...

Zapłon stałych paliw rakietowych – wybór z prac własnych i analiza literaturowa

Tomasz WOLSZAKIEWICZ* – Instytut Przemysłu Organicznego w Warszawie, Pracownia Badań Balistycznych, Pionki Prosimy cytować jako: CHEMIK 2016, 70, 1, 27–32 Klasyczne zapłonniki stosowane do zapłonu stałych paliw rakietowych oparte są na prochu czarnym, który wytwarza duże ilości produktów gazowych zgodnie z następującą reakcją [1]: 74KNO3 + 30S + 16C6H2O -> 56CO2 + 14CO + 3CH4 + 2K2S + 4H2 + 35N2 + 19K2CO3 + 7K2SO4 + 2K2S + 8K2S2O3 + 2KCNS + (NH4)2CO3 + C + S + 665 kcal/kg. Podstawową wadą prochu czarnego jest trudność uzyskania podczas procesu produkcji powtarzalności charakterystyk balistycznych, które zależą w dużym stopniu od rodzaju użytego węgla drzewnego i temperatury zwęglania drewna [2]. Niepowtarzalność struktury prochu czarnego oraz krótki czas pracy, przy jednoczesnym wysokim wzroście ciśnienia w chwili zapłonu, wyklucza stosowanie prochu czarnego w nowoczesnych systemach zawierających stałe paliwa rakietowe. Do zapłonu stałego paliwa silnika rakietowego używane są trzy typy zapłonników: pirotechniczne, pirogeniczne i hipergoliczne [3]. Czytaj więcej w pliku PDF Read more

Synteza 1,3-diamino-2,4,6-trinitrobenzenu z trinitrorezorcyny

Mateusz SZALA*, Leszek SZYMAŃCZYK – Wojskowa Akademia Techniczna, Wydział Nowych Technologii i Chemii, Warszawa Prosimy cytować jako: CHEMIK 2016, 70, 1, 51–58 Współczesny materiał wybuchowy kruszący powinien charakteryzować się wysokimi parametrami detonacyjnymi (prędkość detonacji >7,5 km/s) oraz niską wrażliwością na uderzenie (15 J), tarcie (360 N), a także brakiem detonacji po przestrzeleniu pociskiem lub strumieniem kumulacyjnym. Pozostałe wymagania dotyczące właściwości są silnie związane z rodzajem formy użytkowej, w której będzie zastosowany. Np. do pocisków burzących o dużym wagomiarze poszukuje się kompozycji topliwych, umożliwiających elaborację poprzez odlewanie; temperatura topnienia nie może przekroczyć 110ºC i związek musi być stabilny w fazie ciekłej (trotyl, dinitroanizol). Do pocisków o małym kalibrze poszukuje się materiałów o niskiej średnicy krytycznej (heksogen). Jeżeli przewidywana jest deelaboracja materiału, to poszukiwane są materiały rozpuszczalne w popularnych i dostępnych rozpuszczalnikach, np. woda (nitrotriazolon), aceton (heksogen) itp. Osobnym, ale ważnym, czynnikiem determinującym przydatność materiału wybuchowego jest jednostkowy koszt wytworzenia. Jeżeli proces technologiczny wymaga wysokich temperatur, długich czasów kontaktu reagentów, złożonych substratów,...

Analiza wybranych parametrów saletroli i emulsyjnych materiałów wybuchowych

Ramona SITKIEWICZ-WOŁODKO, Andrzej MARANDA* – Zakład Materiałów Wybuchowych, Wydział Nowych Technologii i Chemii, Wojskowa Akademia Nauk, Warszawa Prosimy cytować jako: CHEMIK 2016, 70, 1, 3–18 Rozwój górniczych materiałów wybuchowych (MW) jest związany z modyfikacją form użytkowych saletry amonowej (SA). Jest ona stosowana w postaci rozdrobnionej (amonity, karbonity, metanity, dynamity, barbaryty), granulowanej (saletrole), nasyconego roztworu wodnego (MW zawiesinowe) lub wodnego roztworu przesyconego (MW emulsyjne). Najpopularniejszymi górniczymi materiałami wybuchowymi są aktualnie materiały wybuchowe typu ANFO (saletrole) oraz emulsyjne materiały wybuchowe (MWE). Ilość zastosowanych w przemyśle materiałów wybuchowych w Polsce w ostatnich latach znacznie wzrosła. W 2004 r. sumaryczne zużycie wynosiło: 10035973 kg, a w 2013 r. – 37642694 kg [1]. Zużycie MWE oraz materiałów wybuchowych typu ANFO w podziemnych oraz odkrywkowych zakładach górniczych przedstawiono w Tablicy 1. Szczególnie wyraźny jest wzrost zastosowania MWE, których stopień wykorzystywania w krajowym górnictwie odkrywkowym wynosił: w 2004 r. – 34,7%, a w 2013 r. – 43,6%. Czytaj więcej w pliku PDF

Category Archives: Artykuł w Chemiku

Warszawa, 12–14 kwietnia 2016 r.