Category Archives: 2016-03

Agnieszka MIKUS, Jerzy GUZIŃSKI, Stanisław OSTROWSKI* – Instytut Chemii, Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach Prosimy cytować jako: CHEMIK 2016, 70, 3, 144–149 W ostatnich latach obserwuje się rosnące zainteresowanie polipeptydami, ponieważ są one przedmiotem wielu prac badawczych i aplikacyjnych w różnych obszarach przemysłu chemicznego i lekkiego, w medycynie, farmakologii, kosmetologii, w przemyśle spożywczym, itp. [1–8]. Na dużą skalę można je m. in. otrzymywać w procesie hydrolizy kolagenu [9, 10]. Niedawno opublikowano proekologiczną i energooszczędną technologię produkcji polipeptydów z tego surowca (tj. z rozdrobnionych skórek zwierzęcych, pozyskiwanych w czasie uboju bydła i trzody chlewnej). Była ona opracowana i wdrożona w Chemicznej Spółdzielni „Żelatyna” w Słupsku (późniejszy LOTON) [11]. Niezwykle ważnym zagadnieniem w tej technologii jest analiza otrzymywanego hydrolizatu, tj. określenie wielkości cząsteczek polipeptydów. Ostatecznie zaproponowano szybką i dogodną metodę analizy za pomocą spektrometrii mas (MS), pozwalająca prowadzić kontrolę ’on-line’ w trakcie hydrolizy, jak również identyfikować tworzące się frakcje peptydowe po zakończeniu procesu (w finalnym produkcie). Widma rejestrowano technikami tzw. jonizacji miękkiej (elektrosprej,...

Małgorzata MOŚCIPAN*, Magdalena ZARĘBSKA, Renata KULESZA – Instytut Ciężkiej Syntezy Organicznej „Blachownia”, Kędzierzyn-Koźle Prosimy cytować jako: CHEMIK 2016, 70, 3, 135–143 Informacje na temat najwcześniejszych wyrobów włókienniczych sięgają okresu neolitu (ok. 5000 r. p.n.e.), a ich przykłady, głównie w postaci reliktów ludu starożytnego, odnaleziono w Afryce i Peru. Forma ówczesnych tkanin znacznie odbiegała od współczesnej. Początkowo splatano ze sobą trawy, pasy zwierzęcych skór, pnączy czy gałęzi, tworząc plecionki o niewielkich wymiarach. Pierwsze dowody na istnienie cienkich lnianych, bawełnianych, wełnianych i jedwabnych tkanin znaleziono w Egipcie w okresie Starego Państwa (ok. XXVIIXXII w. p.n.e.), głównie w postaci malowideł i wzmianek o produkcji i wykorzystaniu lnu przez starożytnych Egipcjan [1]. Czytaj więcej w pliku PDF ...

Zygmunt MATYS, Dorota POWAŁA, Andrzej ORZECHOWSKI* - Instytut Przemysłu Organicznego, Warszawa Prosimy cytować jako: CHEMIK 2016, 70, 3, 158–160 Stosowana aktualnie na skalę przemysłową metoda produkcji trotylu (TNT) składa się z dwóch etapów. Pierwszy etap polega na nitrowaniu toluenu do trinitrotoluenu za pomocą mieszaniny kwasu azotowego i kwasu siarkowego. Surowy produkt, oprócz głównego składnika – izomeru 2,4,6-TNT, zawiera jeszcze: niesymetryczne izomery TNT – 4–4,5%; tetranitrometan – 0,1–0,5%; produkty utlenienia – 0,05–0,1%; dinitrotoluen – 0,05–0,5%. Na Rysunku 1 przedstawiono strukturę wszystkich izomerów trinitrotoluenu. Zarówno w polskich jak i światowych dokumentach normatywnych podstawowym kryterium jakościowym oceny trotylu jest jego temperatura krzepnięcia, będąca funkcją zawartości zanieczyszczeń. Wymagane jest, aby temperatura ta była nie mniejsza niż 80,2oC. Temperatura krzepnięcia surowego trotylu otrzymanego poprzez nitrowanie toluenu wynosi 77–78oC. Dla zapewnienia odpowiedniego poziomu czystości produktu, surowy TNT poddaje się drugiemu etapowi – oczyszczaniu, podczas którego z surowego produktu usuwane są wymienione zanieczyszczenia. Czytaj więcej w pliku PDF ...

Małgorzata JĘDRZEJCZAK*, Krzysztof WOJCIECHOWSKI - Instytut Inżynierii Środowiska i Instalacji Budowlanych, Politechnika Łódzka Prosimy cytować jako: CHEMIK 2016, 70, 3, 150–157 Ochrona wód powierzchniowych jest jednym z najważniejszych zadań współczesnej ochrony środowiska. Może być realizowana przez ograniczenie zrzutów nieoczyszczonych ścieków przemysłowych do odbiorników, kompleksowe oczyszczanie tych ścieków oraz zamykanie obiegów wody w zakładach produkcyjnych. Ścieki barwne należą do tej grupy ścieków przemysłowych, które sprawiają duże kłopoty w procesach oczyszczania. Szybkie zmiany w technologii produkcji i aplikacji, a także różnorodność stosowanych obecnie barwników w różnych gałęziach przemysłu (od chwili odkrycia pierwszego barwnika syntetycznego przed 150 laty wprowadzono do produkcji ok. 10 000 rozmaitych środków barwiących [1]) utrudniają opracowanie prostej, uniwersalnej, a jednocześnie efektywnej i ekonomicznej metody usuwania barwników ze ścieków. Czytaj więcej w pliku PDF ...

Ramona SITKIEWICZ-WOŁODKO, Andrzej MARANDA* – Zakład Materiałów Wybuchowych, Wydział Nowych Technologii i Chemii, Wojskowa Akademia Nauk, Warszawa Prosimy cytować jako: CHEMIK 2016, 70, 1, 3–18 Rozwój górniczych materiałów wybuchowych (MW) jest związany z modyfikacją form użytkowych saletry amonowej (SA). Jest ona stosowana w postaci rozdrobnionej (amonity, karbonity, metanity, dynamity, barbaryty), granulowanej (saletrole), nasyconego roztworu wodnego (MW zawiesinowe) lub wodnego roztworu przesyconego (MW emulsyjne). Najpopularniejszymi górniczymi materiałami wybuchowymi są aktualnie materiały wybuchowe typu ANFO (saletrole) oraz emulsyjne materiały wybuchowe (MWE). Ilość zastosowanych w przemyśle materiałów wybuchowych w Polsce w ostatnich latach znacznie wzrosła. W 2004 r. sumaryczne zużycie wynosiło: 10035973 kg, a w 2013 r. – 37642694 kg [1]. Zużycie MWE oraz materiałów wybuchowych typu ANFO w podziemnych oraz odkrywkowych zakładach górniczych przedstawiono w Tablicy 1. Szczególnie wyraźny jest wzrost zastosowania MWE, których stopień wykorzystywania w krajowym górnictwie odkrywkowym wynosił: w 2004 r. – 34,7%, a w 2013 r. – 43,6%. Czytaj więcej w pliku PDF Read more