2016-09 | Miesięcznik CHEMIK

Herbicydowe ciecze jonowe z kationami bisamoniowymi

Damian KACZMAREK*, Rafał Giszter – Politechnika Poznańska, Poznań; Katarzyna Marcinkowska – Instytut Ochrony Roślin – Państwowy Instytut Badawczy, Poznań Prosimy cytować jako: CHEMIK 2016, 70, 9, 541–548 Struktura związków jest jedną z głównych cech klasyfikujących ciecze jonowe (ILs). Wyróżnia się ciecze, w których kation posiada ładunek na atomach azotu, fosforu, tlenu czy siarki. Do tej grupy należą m.in. amoniowe i fosfoniowe ciecze jonowe. Kation może w swej budowie posiadać jeden lub więcej atomów czwartorzędowych [1]. W przypadku, kiedy w kationie znajdują się dwa ładunki na atomach azotu, mówimy o bisamoniowych cieczach, natomiast ciecze z trzema atomami nazywane są trojaczkami [2]. Bisamoniowe ciecze jonowe o właściwościach powierzchniowych, posiadające w swojej strukturze długi łańcuch alkilowy, stanowią nową klasę związków tzw. gemini [3, 4]. Ich cechą charakterystyczną jest występowanie dwóch połączonych ze sobą atomów azotu posiadających ładunki dodatnie oraz występowanie osi symetrii w strukturze cząsteczki [5÷7]. Budowa bliźniacza sprawia, że ciecze te charakteryzują się niskim stężeniem micelizacji [3, 4]. Zaliczane są również, ze względu...

Chiralna ciecz jonowa na bazie n-(2-hydroksyetylo) pirolidyny i jej zastosowanie w reakcji Dielsa-Aldera

Marcin Gano *, Ewa Janus – Instytut Technologii Chemicznej Organicznej, Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie Prosimy cytować jako: CHEMIK 2016, 70, 9, 503–508 Pośród wielu możliwych zastosowań cieczy jonowych, stosowanie ich jako rozpuszczalników w syntezie organicznej i katalizie, w miejsce popularnych rozpuszczalników, jest szczególnie interesujące i przynosi wielokrotnie korzyści, w postaci zwiększenia wydajności, szybkości reakcji, selektywności, a także stwarza możliwości odzyskiwania i ponownego użycia zarówno cieczy jonowej, jak i katalizatora. Asymetryczna synteza jest jednym z ważniejszych obszarów chemii organicznej i w tym względzie chiralne ciecze jonowe stanowią ciekawą alternatywę dla chiralnych rozpuszczalników [1]. Oprócz nielotności i niepalności, ciecze jonowe charakteryzuje wysoki stopień uporządkowania, a specyficzne oddziaływania, w tym wiązania wodorowe i oddziaływania van der Waalsa z substratami, znacząco mogą wpływać na stan przejściowy reakcji. W przypadku zastosowania chiralnych cieczy jonowych, można więc oczekiwać przekazania chiralności na substraty. Czytaj więcej w pliku PDF

...

Właściwości nanowłókien modyfikowanych cieczą jonową

Joanna FOKSOWICZ-FLACZYK*, Judyta WALENTOWSKA, Weronika GIEPARDA, Rafał WÓJCIK – Instytut Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich, Poznań Prosimy cytować jako: CHEMIK 2016, 70, 9, 527–532 Szerokie możliwości aplikacyjne nanowłókien w wielu dziedzinach gospodarki, zarówno w obszarze materiałów biomedycznych, opakowaniowych, filtrach, tekstyliach jak i materiałach kompozytowych, wymuszają intensyfikację badań nad ich modyfikacją oraz uzyskaniem nowych właściwości. Nanowłókna mają zasadniczo inne właściwości niż włókna standardowe, przede wszystkim z uwagi na stosunek powierzchni do masy, co daje dużą powierzchnię właściwą i zapewnia doskonałe właściwości mechaniczne [1]. Inna też jest reakcja komórek biologicznych na kontakt z elementami struktury o rozmiarach nanometrycznych, a także na zwilżalność nanowłókien przez różne ciecze. Obecny rynek i współczesne technologie poszukują nanomateriałów charakteryzujących się dobrą wytrzymałością, niską masą, niskimi kosztami wytworzenia oraz biodegradowalnością. Czytaj więcej w pliku PDF

...

Równowagi fazowe w układach (alkany lub alkohole lub ciecze jonowe z substancjami zapachowymi) (Artykuł przeglądowy)

Urszula DOMAŃSKA-ŻELAZNA* – Wydział Chemiczny, Politechnika Warszawska, Warszawa Prosimy cytować jako: CHEMIK 2016, 70, 9, 463–470 Związki zapachowe wykorzystywane są głównie w przemyśle spożywczym oraz kosmetycznym, i służą do nadawania zapachów wielu wyrobom. Historia zapachów sięga starożytnych cywilizacji – wiadomym jest, że już Egipcjanie używali pachnideł, m.in. innymi olejków roślinnych, kadzideł i mieszanin żywic. Wiedza na temat równowag fazowych jest niezbędna do projektowania technologii otrzymywania nowych substancji zapachowych. Badania japońskie wykazały obecność m.in. 3-metylobutanalu, heptanalu oraz 2-undekanonu jako substancji w nadawaniu określonego aromatu rybnego produktom spożywczym [1]. Inne badania wykazały, że 2-heptanon jest feromonem o właściwościach hydrofobowych i wpływa niekorzystnie na pszczoły zbierające nektar z kwiatów [2]. Jeśli występuje on w wysokich stężeniach, wówczas ma charakter odpychający i zakłóca zbieranie nektaru przez pszczoły, natomiast, jeśli jego stężenie jest stosunkowo niskie, może mieć właściwości zwabiające [3÷7]. Układy dwuskładnikowe 1-alkoholi z monometylowym eterem glikolu etylenowego są używane w przemyśle chemicznym jako rozpuszczalniki do olejów i benzyny oraz w celu zwiększenia wartości liczby...

Właściwości antyoksydacyjne cieczy jonowych na bazie witaminy C

Kamil CZERNIAK* - Wydział Technologii Chemicznej, Politechnika Poznańska, Poznań Prosimy cytować jako: CHEMIK 2016, 70, 9, 521–526 Niesłabnące i trwające od kilku dekad zainteresowanie cieczami jonowymi wynika z ich ogromnego potencjału aplikacyjnego [1]. Termin ciecze jonowe (ILs) odnosi się do związków składających się z jonów oraz o temperaturze topnienia poniżej 100°C [2]. ILs składają się zwykle z kationu organicznego oraz anionów, zarówno organicznych, jak i nieorganicznych [3÷7]. Ponadto ILs opisywane są jako związki projektowalne, ponieważ ich parametry fizykochemiczne mogą być kontrolowane przez dobór zarówno kationu, jak i anionu [8]. Głównie ze względu na swoje wyjątkowe właściwości ILs stosowane są jako przyjazne środowisku zamienniki konwencjonalnych, lotnych rozpuszczalników w syntezie organicznej [9]. Rodniki, to niestabilne cząsteczki posiadające niesparowany elektron na zewnętrznej orbicie. Najczęściej zalicza się do nich reaktywne formy tlenu, takie jak: rodniki ponadtlenkowe, hydroksylowe, peroksylowe, alkoksylowe oraz różne tlenki azotu [10]. Związki te pełnią podwójną rolę w systemach biologicznych, ponieważ mogą wykazywać zarówno pozytywny, jak i negatywny wpływ na organizm. Ich...

Wpływ dodatku prekursorów siarczanowych cieczy jonowych na właściwości elektrochemiczne wydzielanych powłok niklu

Marek BARANIAK, Jarosław WOJCIECHOWSKI – Instytut Chemii i Elektrochemii Technicznej, Politechnika Poznańska, Poznań; Juliusz PERNAK – Instytut Technologii Chemicznej i Inżynierii Procesowej, Politechnika Poznańska, Poznań; Grzegorz LOTA* – Instytut Chemii i Elektrochemii Technicznej, Politechnika Poznańska, Poznań Prosimy cytować jako: CHEMIK 2016, 70, 9, 497–502 Jednym z najczęściej wykorzystywanych procesów elektrolitycznego osadzania metalu na powierzchniach elementów stalowych i stopowych jest proces niklowania. Powłoki niklowe wykazują cechy ochronne i dekoracyjne. W wyniku reakcji przebiegającej na katodzie, dwuwartościowe jony niklu pochodzące z roztworu soli redukują się, tj. zostają wyładowane do postaci metalicznej [1, 2]. Mechanizm przebiegu tego zjawiska został opisany dwoma modelami:

jony niklu na zasadzie oddziaływania elektrostatycznego przyciągane są przez ujemnie naładowaną elektrodę i, po zajęciu określonego miejsca w jej strukturze krystalicznej, ulegają redukcji do postaci metalicznej
najpierw w warstwie przyelektrodowej dochodzi do redukcji kationu niklu, a następnie do jego wbudowania w strukturę krystaliczną powstającej powłoki [2].

Czytaj więcej w pliku PDF

...

IX Sympozjum Czwartorzędowe sole amoniowe i obszary ich zastosowania nt.: „Ciecze jonowe – ich możliwości aplikacyjne”

Poznań, 27–29 czerwca 2016 r. W dniach 27–29 czerwca 2016 r. w Centrum Konferencyjno- Wykładowym w Poznaniu odbyło się kolejne, już IX Sympozjum Czwartorzędowe sole amoniowe i obszary ich zastosowania nt: „Ciecze jonowe – ich możliwości aplikacyjne”. Organizatorami Sympozjum były Wydział Technologii Chemicznej Politechniki Poznańskiej oraz Instytut Ochrony Roślin – Państwowy Instytut Badawczy w Poznaniu. Patronat honorowy nad konferencją objęli: Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego Jarosław Gowin oraz Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Krzysztof Jurgiel. Głównym celem Sympozjum było przedstawienie najnowszych osiągnięć w dziedzinie badań naukowych prowadzonych w obszarze czwartorzędowych soli amoniowych i cieczy jonowych oraz wzajemna wymiana doświadczeń, inspiracja i nawiązanie współpracy pomiędzy specjalistami z wyższych uczelni, instytutów naukowo-badawczych oraz przedstawicieli przemysłu, których ciecze jonowe łączą jako przedmiot badań i zainteresowań naukowych. Tematy wystąpień konferencyjnych były zatem skoncentrowane wokół tematyki dotyczącej badań nad syntezą, fizykochemią, aktywnością powierzchniową cieczy jonowych, dotyczyły również analityki, toksykologii, ekotoksykologii, degradacji i biodegradacji, mikrobiologii oraz wielu nowych kierunków zastosowań cieczy jonowych. Zastosowania te koncentrowały...

Dobre (częściowo) wyniki finansowo-ekonomiczne I półrocza 2016 r. Szczegóły statystyczne „chemii” w 2015 r.

W poprzednim (sierpniowym) numerze Chemika, pod niniejszą statystyczną winietą, zaprezentowano wyniki produkcyjne, jakie uzyskał krajowy przemysł, w tym głównie przemysł chemiczny, w I płr 2016 r. Zgodnie z uprzednią zapowiedzią, w ślad za opublikowanymi ostatnio przez GUS danymi, w niniejszej informacji przedstawiamy wybrane wyniki finansowo-ekonomiczne, jakie osiągnięto w tych branżach w tym samym okresie. Krajowy przemysł wypracował w I półroczu 2016 r. zyski netto w wysokości 48,9 mld zł i były one większe od uzyskanych w podobnym okresie poprzedniego roku o 8,4%. Ten ostatni wskaźnik jest godny odnotowania także z tego względu, że zyski przemysłu w Polsce w całym minionym roku (2015) były o 2,5% mniejsze niż w roku poprzedzającym (2014). Na tle takiej sytuacji całego krajowego przemysłu, przemysł chemiczny (łącznie 3 jego działy) wypracował w minionym półroczu 7,3 mld zł zysku (14,9% krajowego), a ich wzrost do półrocza 2015 r. wyniósł aż 23,9%. Szczegółowe rozbicie wypracowanych zysków w I płr 2016 r. przez najważniejsze działy krajowego przemysłu...

Augustyn BISTRZYCKI (1862–1936)

We wrześniu, 80 lat temu, odszedł na stałe Wielkopolanin, chemik, wybitny pracownik naukowy i pedagogiczny początkowo Szkoły Technicznej w Berlinie, a następnie przez wiele lat, Uniwersytetu w szwajcarskim Fryburgu. Jeden z kilku polskich chemików, którzy na przełomie XIX i XX w. zajmowali znaczące pozycje w nauce i szkolnictwie wyższym krajów zachodnich, szczególnie Niemiec i Szwajcarii. Przez kilka lat pełnił obowiązki rektora Uniwersytetu Fryburskiego. Szczególnie zasłużony w badaniach aromatycznych związków wielopierścieniowych, będąc odkrywcą wielu nowych ich form, szczególnie chromogennych, o licznych zastosowaniach. Jego uczniami byli przyszli, wybitni chemicy polscy i niemieckojęzyczni. Członek (częściowo współzałożyciel) Niemieckiego i Szwajcarskiego Towarzystwa Chemicznego. Czytaj więcej w pliku PDF

...

Category Archives: 2016-09