Category Archives: Kalendarium chemików

Roman MAY (1846 – 1887)

W styczniu, 170 lat temu, przyszedł na świat chemik, wybitny działacz przemysłowy i społeczny Wielkopolski, który zaistniał na tym terenie w okresie pruskiego zaboru. Mimo stosunkowo krótkiego życia (41 lat) dał się poznać jako wielce zaangażowany w działalność naukową i patriotyczną, początkowo na terenie miasta Wrocławia i innych na południu, a następnie szkół poznańskich, oraz, w późniejszych latach, będąc twórcą zrębów przemysłu chemicznego Wielkopolski. Były to początkowo zakłady na Starołęce (późniejsza dzielnica Poznania), których kontynuacją były, istniejące do dzisiaj, zakłady chemiczne w Luboniu k/Poznania (obecnie Luvena SA), aktualnie producent nowoczesnych nawozów mineralnych i innych chemikaliów. Roman May jest zaliczony, obok H. Cegielskiego i B. Szafarkiewicza, do trójki słynnych nauczycieli, ponadto wybitnych polskich działaczy patriotycznych i gospodarczych Poznania i Wielkopolski, którzy, swoją działalnością, przyczynili się do rosnącego prestiżu i rozwoju tej części Polski w XIX w. Czytaj więcej w pliku PDF pdf-icon...
Read more

Kazimierz KAPITAŃCZYK (1905–1970), Profesor Alicja Dorabialska (1897–1975)

Kazimierz KAPITAŃCZYK (1905–1970)

W grudniu br. obchodzimy 110–lecie przyjścia na świat wiernego syna Ziemi Wielkopolskiej, przyszłego wybitnego chemika. W życiu naukowym i zawodowym związany głównie ze środowiskiem poznańskim, gdzie pracował i działał w latach przed i po II wojnie światowej. Badacz związków chemicznych amfoterycznych, koloidów i katalizatorów – autor wielu publikacji na ten temat. Wybitny organizator placówek naukowych we wspomnianym okresie; pionier w nauczaniu, szczególnie w pierwszych latach powojennych, chemii fizycznej i organicznej na terenie Poznania i Szczecina. Wielki popularyzator nauki, także w kręgach pozaakademickich. Do nauk ścisłych wprowadzał szeroko pojęte akcenty humanizacji nauki i techniki; był wielkim propagatorem wielu, pozanaukowych form ich wzbogacania, m.in. poprzez muzykę.

Profesor Alicja Dorabialska (1897–1975)

W dniu 7 sierpnia br. minęła 40. rocznica śmierci prof. Alicji Dorabialskiej, współzałożycielki Wydziału Chemicznego Politechniki Łódzkiej i w zasadzie pierwszego dziekana tego wydziału. Cztery dekady, jakie upłynęły od Jej śmierci sprawiły, że tylko najstarsi członkowie SITPChem i PTChem mieli okazję poznać wyjątkowy urok, jaki Pani Profesor roztaczała wokół siebie. Wykładała...
Read more

Francis ASTON (1877–1945)

W listopadzie br. mija 70 lat, gdy zakończył życie jeden z bardziej znanych angielskich, chemików z wykształcenia, a fizykochemików z profesji. Jako pierwszy w nauce badał i udowodnił istnienie w przyrodzie izotopów pierwiastków chemicznych. Odkrywca 212 naturalnych trwałych nuklidów (jąder atomów) spośród 287 obecnie znanych. Twórca i konstruktor znacznie ulepszonych wersji spektrografu masowego J.J. Thomsona, tworząc w kolejnych latach trzy, coraz doskonalsze, jego odmiany. Wieloletni profesor Uniwersytetu w Cambridge, członek m.in. Towarzystwa Królewskiego w Londynie oraz Akademii Nauk ZSRR. Laureat Nagrody Nobla z dziedziny chemii (1922) głównie za odkrycie dużej liczby izotopów pierwiastków oraz sformułowanie tzw. prawa liczb całkowitych (masy atomowej izotopów). Francis William Aston urodził się 1 września 1877 r. w Harborne, wówczas samodzielnej osadzie, obecnie dzielnicy miasta Birmingham w środkowej Anglii. Jego dziadek, ze strony matki, był producentem broni palnej, rodzice byli właścicielami farmy. Francis, po ukończeniu miejscowej szkoły, pobierał nauki w Mason College, przekształconym później w Uniwersytet w Birmingham. W kolegium, poza przedmiotami podstawowymi, nauczył się...
Read more

Zygmunt WRÓBLEWSKI (1845–1888)

„Ty co lotne ściskasz gazy, że aż marzną wśród szklanicy…” z zapisków o Z. Wróblewskim w annałach Biblioteki Jagiellońskiej

170 lat temu urodził się jeden z wybitnych fizyków polskich XIX w., którego przedmiotem badań i osiągnięć była głównie chemia fizyczna; wymieniamy Go w naszym „Kalendarium chemików”. W latach młodzieńczych powstaniec styczniowy, później student i pracownik naukowy kilku uczelni europejskich. Wreszcie profesor fizyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Tamże ściśle współpracował i osiągał sukcesy wspólnie z chemikiem Karolem Olszewskim. Obydwaj zasłynęli w historii nauki i techniki, jako pierwsi na świecie, którzy dokonali statycznego skroplenia głównych składników powietrza. Uhonorowany członkostwem Krakowskiej Akademii Umiejętności oraz Akademii Nauk w Berlinie i w Wiedniu. Zygmunt Florenty Wróblewski przyszedł na świat w wielodzietnej polskiej rodzinie, 28 października 1845 r. w Grodnie, pozostającym wówczas pod zaborem rosyjskim (obecnie Białoruś). Po ukończeniu, ze srebrnym medalem, miejscowego gimnazjum, wykazując już w szkole znaczne uzdolnienia do nauk ścisłych, podjął w 1862 r. studia na Uniwersytecie w Kijowie. Już w następnym roku wybucha Powstanie Styczniowe, w przebieg...
Read more

Louis PASTEUR (1822–1895), Doc. dr inż. Jerzy Antoni Wojciechowski (1931–1995)

Louis PASTEUR (1822–1895) We wrześniu br. cały świat obchodzi 130. rocznicę śmierci jednego z największych dobroczyńców ludzkości – chemika i mikrobiologa – badacza procesów chemicznych i odkrywcy świata bakterii, również chorobotwórczych, oraz pierwszego wynalazcy metod skutecznych sposobów walki z, gnębiącymi od wieków ludzi i zwierzęta, chorobami zakaźnymi – wynalazcy szczepionki m.in. przeciw wściekliźnie. Twórca pojęć izomerii optycznej związków chemicznych i stereochemii, podstaw mikrobiologii i immunologii. Posiadacz trzech doktoratów z chemii i biologii; profesor chemii uniwersytetów francuskich, kolejno w Strasburgu, Lille i w Paryżu. Jeden z prekursorów ścisłej współpracy nauki z przemysłem. Wynalazca procesu pasteryzacji (nazwa od Jego nazwiska) powszechnie stosowanego do dzisiaj w technikach konserwowania żywności. Założyciel i pierwszy dyrektor, światowej sławy, Instytutu Pasteura w Paryżu. Członek nobilitowanej Akademii Francuskiej. Od 1891 r. do śmierci Członek Honorowy Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Doc. dr inż. Jerzy Antoni Wojciechowski (1931–1995) w 20. rocznicę śmierci ponad 30 lat Procesu Swingtherm na rynku w ochronie środowiska Jerzy Wojciechowski – Wielkopolanin z pochodzenia, Krakowianin z wyboru, osiągnął sukces za...
Read more

Henryk BŁASIŃSKI (1915–1995)

Henryk BŁASIŃSKI (1915–1995)

W roku bieżącym minie 100 lat od narodzin, a w sierpniu przypada 20 rocznica odejścia na stałe Henryka Błasińskiego, wybitnego przedstawiciela nauk chemicznych oraz inżynierii i aparatury chemicznej, szczególnie w zakresie operacji mieszania i przetwarzania materiałów ziarnistych, doskonale łączącego prace naukowo–badawcze z praktyką przemysłową. Jednocześnie zasłużonego organizatora i kierownika placówek naukowo–dydaktycznych na Politechnice Łódzkiej. Autora wielu publikacji naukowych i patentów, wychowawcy i promotora wielu doktorantów i przyszłych profesorów. Zaangażowanego w pracach społecznych Uczelni, miasta oraz Polskiej Akademii Nauk; wielokrotnie nagradzanego i odznaczanego. Czytaj więcej w pliku PDF pdf-icon...
Read more

Stefan NIEMENTOWSKI (1866–1925)

Stefan NIEMENTOWSKI (1866–1925) PAPROCKI J.

Proszę cytować jako: CHEMIK 2015, 69, 7 W 90. rocznię śmierci przypomniana została postać wybitnego polskiego twórcy wielu nowych wątków chemii organicznej, szczególnie w grupie związków aromatycznych i heterocyklicznych, Profesora Stefana Niementowskiego. Profesor był wielokrotnie dziekanem i rektorem Politechniki Lwowskiej, członkiem krakowskiej Polskiej Akademii Umiejętności, współzałożycielem i później Prezesem Polskiego Towarzystwa Chemicznego. Był doskonałym organizatorem i wykonawcą prac badawczych, i wybitnym wykładowcą przedmiotów chemicznych. Zmarł przedwcześnie i pochowany jest na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie. Czytaj więcej w pliku PDF pdf-icon...
Read more

Władysław PLASKURA (1905 – 1987)

Władysław PLASKURA (1905 – 1987) PAPROCKI J.

Proszę cytować jako: CHEMIK 2015, 69, 6, 356–357 W 110 rocznicę urodzin przypomniano postać Profesora Władysława Plaskury, człowieka szlachetnego, o wybitnych zdolnościach naukowych, zawodowych i organizacyjnych. Absolwenta Politechniki lwowskiej, szefa biura konstrukcyjnego Zakładów Azotowych w Mościcach przed II wojną światową, a w latach okupacji niemieckiej wieloletniego więźnia hitlerowskiego obozu koncentracyjnego Auschwitz. Po wojnie współtwórcę przemysłu chemicznego, z czasem łączącego pracę w przemyśle z działalnością naukową i dydaktyczną – jako Profesor Politechniki Śląskiej. Czytaj więcej w pliku PDF pdf-icon...
Read more

Chemicy polscy w czasie II wojny światowej

Chemicy polscy w czasie II wojny światowej PAPROCKI J.

Prosimy cytować jako: CHEMIK 2015, 69, 5, 314–316 Wobec 70. rocznicy zakończenia II wojny światowej, publikacja w tym wydaniu jest poświęcona chemikom, którzy podczas niemieckiej i sowieckiej okupacji Polski pozostali wierni sprawom narodu i nauki; niestety przeważnie przypłacali swoje działania cierpieniami, szykanami, a niejednokrotnie własnym życiem. Czytaj więcej w pliku PDF pdf-icon...
Read more

Stanisław HÜPSCH (1892 – 1985)

Stanisław HÜPSCH (1892 – 1985) PAPROCKI J.

Prosimy cytować jako: CHEMIK 2015, 69, 4, 257–258 30 lat po śmierci, prezentowana jest sylwetka nie chemika, ale inżyniera budowlanego, który jednak całe swoje zawodowe życie związał i poświęcił przemysłowi chemicznemu przedwojennej i powojennej Polski. W latach przed II wojną światową budował m.in. Rafinerię Nafty w Jedliczach oraz Fabrykę Związków Azotowych w Mościcach. Po 1945 r. kierował odbudową i projektowaniem zakładów chemicznych. Był Profesorem w katedrze budownictwa przemysłowego Politechniki Śląskiej. Czytaj więcej w pliku PDF pdf-icon...
Read more