2016-04 | Miesięcznik CHEMIK

Dylematy moralne współczesnej nauki

Józef SZARAWARA – Honorowy Profesor Politechniki Śląskiej Prosimy cytować jako: CHEMIK 2016, 70, 4, 181–184 Wiek XX charakteryzował się gwałtownym rozwojem nauki i techniki. Wiek XXI znamienny jest dalszym rozwojem naukowo– technicznym, który tworzy podstawy nowej cywilizacji. W historii naszej cywilizacji, szczególnie cywilizacji przemysłowej, nauka odegrała istotną rolę. Na wstępie tych rozważań pragnę bliżej określić samo pojęcie i sens nauki. Pojęcie nauki, w ścisłym ujęciu, odnosi się do wszelkiej działalności ludzkiej, której celem jest poznanie rzeczywistości, obejmującej świat przyrody, świat pojęć, lub ogólniej – poznanie prawdy. Pojęcie prawdy w nauce oznacza zgodność wyników, wniosków i twierdzeń z rzeczywistością. Prawda jest kategoryczną cechą poznania; wg filozofii greckiej – zgodność poznania z rzeczywistością. Każde twierdzenie, które ma sens i znaczenie prawdy, musi być odpowiednio zweryfikowane, tj. potwierdzone lub zanegowane w sposób obiektywny i powtarzalny, co określa się często jako falsyfikację. Podstawą weryfikacji twierdzeń przyrodniczych są wyniki doświadczeń, a twierdzeń teoretycznych – dowody logiczne gwarantujące obiektywność i powtarzalność. Czytaj więcej w pliku PDF Read more

Przegląd metod otrzymywania kwasu 4-oksopropanowego (lewulinowego) jako półproduktu w procesach biorafineryjnych

Andrzej FRANKIEWICZ* – Zakład Paliw Płynnych i Biogospodarki, Przemysłowy Instytut Motoryzacji, Warszawa Prosimy cytować jako: CHEMIK 2016, 70, 4, 203–208 Dokonujący się na naszych oczach postęp cywilizacyjny wzmaga zapotrzebowanie na energię oraz materiały pędne. Kurczące się zasoby surowców naturalnych, takich jak węgiel kamienny, ropa naftowa i gaz ziemny, oraz zmieniająca się sytuacja geopolityczna na świecie spowodowały, że ludzkość zaczęła zwracać się ku alternatywnym źródłom energii. Takim źródłem energii są biopaliwa, czyli paliwa powstałe w wyniku przerobu biomasy. Na biopaliwa pierwszej generacji składają się biopaliwa produkowane z cukru, skrobi, oleju roślinnego lub tłuszczów zwierzęcych, i należą do nich: biodiesel, bioalkohole, biogaz, a także czyste oleje roślinne. Kontrowersje, jakie towarzyszą ich produkcji są związane z tym, iż ten sam surowiec stanowi bezpośrednio pożywienie dla ludzi i zwierząt lub jest wykorzystywany do produkowania pokarmów. Czytaj więcej w pliku PDF

...

Zastosowanie pogłębionego utleniania odczynnikiem Fentona w połączeniu ze strippingiem powietrzem do oczyszczania ścieków pochodzących z procesu zgazowania biomasy

Łukasz GOŚCINIAK* – Instytut Chemii, Politechnika Warszawska, Płock Prosimy cytować jako: CHEMIK 2016, 70, 4, 209–218 Procesy termicznej konwersji biomasy mające na celu pozyskiwanie energii i surowców do syntez chemicznych, pozostają popularnym tematem badań na całym świecie. Jawią się bowiem jako odnawialne i ekologiczne źródło surowców dla potrzeb chemii i energetyki, co niewątpliwie przyczynia się do niesłabnącego zainteresowania technologiami m.in. zgazowania biomasy [1]. Zgazowanie prowadzone jest w celu uzyskania gazu, w skład którego wchodzą głównie CO, CO2, H2, N2, H2O i CH4. Proces ten jest zespołem przemian zachodzących w warunkach podwyższonej temperatury w obecności czynnika zgazowującego (np. tlenu, powietrza, pary wodnej czy dwutlenku węgla), w wyniku których z paliw stałych otrzymuje się gaz. W trakcie zgazowania zachodzą zarówno reakcje endo- jak i egzotermiczne, a uproszczony jego przebieg przedstawia się następująco [2÷4]: Czytaj więcej w pliku PDF

...

Właściwości morfologiczne aktywnych napełniaczy do tworzyw polimerowych; wpływ na właściwości reologiczne kompozycji z nienasyconą żywicą poliestrową

Ewa KUŻDŻAŁ*, Barbara CICHY, Szymon DULIK - Instytut Nowych Syntez Chemicznych Oddział Chemii Nieorganicznej „IChN” w Gliwicach, Gliwice Prosimy cytować jako: CHEMIK 2016, 70, 4, 185–192 Organiczne polimery syntetyczne stanowią podstawę wielu współczesnych materiałów zastępujących materiały tradycyjne. Coraz większy udział na rynku materiałów polimerowych zajmują modyfikacje istniejących polimerów. Jednym z najczęściej stosowanych sposobów modyfikacji polimerów jest ich napełnienie. Środki pomocnicze, zwane napełniaczami, są wprowadzane do tworzyw sztucznych w celu polepszenia właściwości mechanicznych i cieplnych oraz obniżenia ceny gotowego wyrobu. Nie należy oczekiwać, że uzyska się poprawę wszystkich właściwości poprzez napełnienie. Zazwyczaj korzystnym zmiaom jednej właściwości towarzyszy pogorszenie innych. Wpływ aktywnych napełniaczy na właściwości mechaniczne, dielektryczne i termiczne materiałów polimerowych jest znaczący. Przydatność napełniaczy używanych do wytwarzania kompozytów polimerowych wynika nie tylko z ich składu chemicznego, ale też z właściwości fizycznych, takich jak: gęstość właściwa, wielkość ziarna, jego kształt i powierzchnia oraz porowatość [1÷3]. Struktura morfologiczna napełniaczy obecnych w matrycy polimerowej wpływa przede wszystkim na właściwości reologiczne kompozycji polimerowej oraz na właściwości...

Znaczenie R-(+)-limonenu, jako surowca do syntez w chemii organicznej i dla przemysłu organicznego

Mariusz Władysław MALKO, Agnieszka WRÓBLEWSKA*, Instytut Technologii Chemicznej Organicznej, Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny, Szczecin Prosimy cytować jako: CHEMIK 2016, 70, 4, 193–202 Limonen jest monoterpenem o licznych zastosowaniach w przemyśle chemicznym. Stanowi on główny składnik olejków pozyskiwanych z odpadowych skórek owoców cytrusowych (biomasa). Można go otrzymywać metodami naturalnymi i syntetycznymi, stosując np. procesy pirolityczne. Metody naturalne (destylacja prosta, czy destylacja z parą wodną skórek owoców cytrusowych) pozwalają na zagospodarowanie odpadowych skórek owoców cytrusowych z przemysłu spożywczego i równocześnie pozyskiwanie czystego limonenu z niewielką ilością toksycznych odpadów. Metody pirolityczne wymagają wysokich temperatur oraz generują znaczne ilości ścieków i są bardzo szkodliwe dla środowiska. Czytaj więcej w pliku PDF

...

Światowy Kongres Bezpieczeństwa Chemicznego – CHEMSS 2016 Międzynarodowe Targi Bezpieczeństwa Chemicznego – CHEM-SAFETY-EXPO

„Chemia żywi, leczy, ubiera, buduje” – slogan z czasów realizacji programu chemizacji gospodarki narodowej z lat 60. ub. w. zawiera w sobie wiele racji – piszą organizatorzy Targów. Oczywiście chemia mądrze wykorzystywana jest bardzo pomocna człowiekowi. Ale oprócz pozytywnego wkładu w nasze życie, chemia niesie ze sobą wiele zagrożeń. Zagrożenia te możemy zaobserwować na co dzień, niestety obecnie coraz częściej mówimy także o globalnych, militarnych zagrożeniach chemicznych. Miesięcznik CHEMIK jest patronem medialnym Światowego Kongresu Bezpieczeństwa Chemicznego CHEMSS 2016 (www.chemss2016.org) i Międzynarodowych Targów Bezpieczeństwa Chemicznego CHEM-SAFETY-EXPO (www.chem-safety-expo.pl) – imprez organizowanych przez Targi Kielce Exhibition&Congress Centre. Targi Kielce, wyspecjalizowane w organizacji profesjonalnych wystaw B2B, zaprosili do współpracy fachowców z branży bezpieczeństwa chemicznego. Zakres branżowy targów CHEM-SAFETY-EXPO obejmuje: Bezpieczeństwo techniczne w przemyśle procesowym; cyberbezpieczeństwo instalacji przemysłowych; ochronę przeciwpożarową i przeciwwybuchową; bezpieczeństwo miejsca pracy; transport materiałów niebezpiecznych; składowanie i utylizacja materiałów niebezpiecznych; techniki laboratoryjne; analitykę przemysłową on-line; wyposażenie dla służb ratowniczych; ochronę osobistą; badania naukowe i innowacje; procedury, szkolenia, certyfikację oraz literaturę,...

Wyniki finansowe przemysłu w 2015 r. – mniejsze zyski; zwiększone nakłady inwestycyjne. Wypadki przy pracy

W lutowym numerze Chemika, pod niniejszą winietą, przedstawiono wyniki produkcyjne przemysłu krajowego, w tym działów przemysłu chemicznego, uzyskane w 2015 r. Dopiero w końcu marca br. GUS ogłosił roczne wyniki finansowe i ekonomiczne wypracowane przez przemysł, z których, dla naszych Czytelników, dokonaliśmy wyboru podstawowych informacji dotyczących krajowego przemysłu i wybranych najważniejszych działów, w tym działów przemysłu chemicznego. W minionym roku przemysł w Polsce przy przychodach ze sprzedaży produkcji w wysokości 1.197,0 mld zł (wzrost do roku poprzedniego o 4,9%), wypracował zyski w wysokości 72,0 mld zł i były one o 2,5% niższe od uzyskanych w poprzednim 2014 r., tj. o kwotę 1.866 mln zł. Spadek osiągniętych zysków wpłynął również pośrednio na obniżenie wskaźnika rentowności. Informacje o tym, jak kształtowały się uzyskane wartości zysku na tle wyników w 2014 r., w poszczególnych najważniejszych działach przemysłowych, wraz z wypracowanymi w tym okresie wskaźnikami rentowności obrotu netto, przedstawiono w Tablicy 1. Czytaj więcej w pliku PDF

Hanna JĘDRZEJEWSKA (1906–2002)

W kwietniu br., 110 lat temu, urodziła się przyszła znana chemiczka o wszechstronnych zainteresowaniach. Podstawowa profesja, której poświęciła swoje zawodowe życie, to chemia, wykazywała jednak również różnorakie zainteresowania w innych obszarach życia i działalności, szczególnie aktywnie w sporcie (wiele mistrzowskich tytułów) i w wspinaczce górskiej, którym, poza czynnym udziałem, poświęciła również szereg prac publicystycznych. W głównym obszarze zainteresowań – chemii – zajmowała się problemami konserwacji zabytków, w której to dziedzinie osiągnęła rezultaty lokujące Ją w czołówce europejskiej, a nawet światowej. Zapoczątkowała również oryginalne badania na temat „chemii w archeologii”, w ramach których wyjaśniła, względnie zasugerowała, kierunki dalszych badań nad obiektami materialnej kultury antycznej, wykorzystując zasady nauk chemicznych. Według Jej metody udało się uratować słynne freski z Faras przechowywane w Muzeum Narodowym w Warszawie. Jako wysokiej klasy znawca w dziedzinie konserwacji zabytków, będąc członkiem wielu międzynarodowych organizacji specjalistycznych, była wykładowcą tej tematyki na uczelniach wyższych krajowych i zagranicznych. Brała ponadto udział w licznych naukowych kongresach; wielokrotnie występowała jako rzeczoznawca...

Category Archives: 2016-04