CHEMIK 2014-10

Szanowni Państwo, Drodzy Czytelnicy

Październikowe wydanie naszego miesięcznika od kilku lat wydajemy we współpracy z konferencją OCHRONA ŚRODOWISKA Przepisy – Interpretacje – Rozwiązania – Trendy, która odbywać się będzie w dniach 22–24 października 2014 r. w Ustroniu Jaszowcu. W tym roku odbędzie się jubileuszowa, XV Konferencja; uczestniczą w niej pracownicy naukowi i przedstawiciele przemysłu oraz instytucji zajmujących się ochroną środowiska i osoby reprezentujące administrację różnych szczebli. Program Konferencji jest bardzo obszerny i obejmuje wiele aspektów ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju. Konferencja jest przygotowywana przez kompetentny i bardzo sprawny organizacyjnie zespół Gliwickiego Oddziału Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Przemysłu Chemicznego wspierany przez Sekcję Ochrony Środowiska przy ZG SITPChem w Warszawie, Polską Izbę Przemysłu Chemicznego i Radę Miejską FSNT NOT Gliwice. Merytoryczny poziom Konferencji nadzoruje Komitet Naukowo-Programowy, w którym uczestniczą wybitni przedstawiciele nauki, przemysłu administracji: mgr inż. Jerzy KROPIWNICKI – Przewodniczący – Zarząd Główny SITPChem Warszawa; dr hab. inż. Danuta CIECHAŃSKA – Instytut Biopolimerów i Włókien Chemicznych Łódź; prof. dr hab. inż. Beata CWALINA – Politechnika Śląska, Gliwice; prof. dr hab. Lidia DĄBEK – Politechnika Świętokrzyska, Kielce; prof. dr hab. Barbara GWOREK – Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa; mgr inż. Elżbieta JARGUZ – Zarząd Oddziału SITPChem Gliwice; prof. dr hab. inż. Regina JEZIÓRSKA – Instytut Chemii Przemysłowej, Warszawa; prof. dr hab. inż. Jacek KIJEŃSKI – Instytut Chemii Przemysłowej, Warszawa; prof. dr hab. inż. Janusz KOTOWICZ – Politechnika Śląska , Gliwice; mgr inż. Grażyna KRÓL – Zarząd Oddziału SITPChem Gliwice; dr inż. Andrzej KRUEGER – Instytut Ciężkiej Syntezy Organicznej „Blachownia”; mgr inż. Bożena KUZIO-WASILEWSKA – Instytut Gospodarowania Odpadami, Katowice; mgr inż. Wojciech LUBIEWA-WIELEŻYŃSKI – Międzynarodowe Centrum Bezpieczeństwa Chemicznego, Warszawa; prof. dr hab. inż. Tadeusz ŁAGODA – Politechnika Opolska; prof. dr hab. inż. Elżbieta NACHLIK – Politechnika Krakowska; prof. dr hab. inż. Janusz OZONEK – Politechnika Lubelska; mgr inż. Jerzy PAPROCKI – Zarząd Główny SITPChem Warszawa; prof. dr inż. Bożenna PISARSKA – INS,Oddział Chemii Nieorganicznej „IChN” Gliwice; prof. dr hab. inż. Czesława ROSIK–DULEWSKA – Instytut Podstaw Inżynierii Środowiska PAN, Zabrze; dr inż. Aleksander SOBOLEWSKI – Instytut Chemicznej Przeróbki Węgla, Zabrze; mgr inż. Erwin SROKA – FSNT NOT Rada Miejska Gliwice; doc. dr Piotr TOMASZEWSKI – Wyższa Szkoła Ekologii i Zarządzania, Warszawa; prof. dr hab. inż. Krzysztof WOJDYGA – Politechnika Warszawska; mgr inż. Urszula WYRZYKOWSKA – Instytut Przemysłu Organicznego, Warszawa; dr Magdalena ZABOCHNICKA-ŚWIĄTEK – Politechnika Częstochowska; dr inż. Tomasz ZIELIŃSKI – Polska Izba Przemysłu Chemicznego, Warszawa.

Problematyka podejmowana przez PT Wykładowców i Autorów posterów jest zróżnicowana; podejmowane są najważniejsze tematy z wybranych obszarów badawczych i legislacyjnych – w Polsce i w Unii Europejskiej. O rozporządzeniu REACH w kontekście odpadów, o braku spójności legislacji odpadowej z wymaganiami rozporządzenia REACH piszą najbardziej kompetentni w tej kwestii Autorzy; Andrzej Krześlak i Marcela Palczewska-Tulińska z Instytutu Chemii Przemysłowej w Warszawie. Producenci i importerzy są zobowiązani do dostarczenia dokumentacji rejestracyjnej, zgodnie z procedurami REACH; niezbędne do sporządzenia oceny i raportu bezpieczeństwa chemicznego wyniki badań toksykologicznych i ekotoksykologicznych dodatku do paliw ciekłych opisuje Pani Joanna Guziałowska-Tic z Politechniki Opolskiej. Z kolei Autorzy z INS Oddział „IChN” w Gliwicach wskazują na ekologiczne i ekonomiczne aspekty związane z kadmem w nawozach fosforowych, także w kontekście trwających obecnie w Unii Europejskiej prac nad ograniczeniem Cd w nawozach fosforowych. Inny zespół Autorów z tego Instytutu przekazuje kompleksową informację o aktualnie obowiązujących przepisach dotyczących gospodarki odpadami w Polsce i prezentuje wstępne wyniki badań prowadzących do oceny możliwości zagospodarowania i kierunków wykorzystania odpadowej płuczki wiertniczej do rekultywacji terenu. Ważnym obszarem zainteresowań naukowców jest efektywność energetyczna i ekologiczna spalania paliw stałych. Prof. Wilhelm Tic z Politechniki Opolskiej wskazuje, że w procesie spalania istotna jest zarówno jakość jak i warunki prowadzenia procesu, a efekty ekologiczne i energetyczne są wyznacznikami w doborze efektywnego katalizatora dla spalanego paliwa.

Sporo miejsca w różnym kontekście poświęcono gospodarce wodnej i ściekowej. Bardzo interesujący statystyczny materiał dotyczący stanu gospodarki ściekowej na terenach wiejskich na przykładzie powiatu koszalińskiego przedstawia Robert Nowak z Politechniki Koszalińskiej, a PT Autorki z Politechniki Rzeszowskiej przeprowadzają analizę awaryjności sieci wodociągowej w aspekcie bezpieczeństwa funkcjonowania infrastruktury krytycznej; taka analiza pozwala nie tylko na ocenę stanu technicznego, ale także na eliminację słabych punktów systemu.

Pani Marta Bożym z Politechniki Opolskiej bada zdolności do kumulacji metali ciężkich przez dżdżownice przetwarzające osady ściekowe; zawartość metali ciężkich w osadach surowych, wermikompostach i dżdżownicach. Stwierdza, że podczas procesu wermikompostowania osadów ściekowych zwiększa się w nich udział metali ciężkich, co wynika prawdopodobnie ze zmniejszania masy przetwarzanych osadów, pomimo dodawania materiału roślinnego w trakcie procesu. W kolejnej publikacji, przygotowanej wspólnie z Agnieszką Rajmund z Instytutu Techniczno Przyrodniczego DOB we Wrocławiu, Autorki badają zmiany zawartości molibdenu w glebach nawożonych osadami ściekowymi i kompostami osadowymi podczas doświadczenia lizymetrycznego, i dodatkowo mobilność tego metalu przy wykorzystaniu wybranych ekstrahentów. Z analizy statystycznej wynika, że na wymywanie molibdenu z osadów i kompostów wpływa zawartość ogólna metalu, odczyn i zawartość substancji organicznej. Autorzy z Politechniki Białostockiej, Janina Piekutin i Dawid Łapiński, zajmują się efektywnością wybranych koalescencyjnych separatorów substancji ropopochodnych na terenach aglomeracji miejskiej.

Autorzy z Instytutu Chemicznej Przeróbki Węgla w Zabrzu przedstawiają wybrane modyfikacje technologiczne wpływające na poprawę sprawności procesu i wskaźnika zużycia energii i prezentują wyniki badań przeprowadzonych na Instalacji Pilotowej w Elektrowni Łaziska – TAURON Wytwarzanie SA – dotyczących wpływu wewnętrznej wymiany ciepła w desorberze na proces wychwytu CO2.

Szybki rozwój technologii wykorzystania biomasy do wytwarzania różnego rodzaju materiałów i produktów chemicznych zachęca do badań nad wykorzystaniem produktów przetwarzania biomasy do otrzymywania m.in. specjalistycznych dodatków (plastyfikatorów, środków smarnych); potencjał biomasy w tym kontekście prezentują Iwona Szwach i Renata Kulesza z Instytutu Ciężkiej Syntezy Chemicznej „Blachownia”. Energetycznym wykorzystaniem biomasy z konopi uprawianych na terenach zrekultywowanych zajmują się PT Autorzy z Instytutu Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich w Poznaniu, wskazując – na podstawie własnych badań – że 1 hektar upraw konopi wiąże ok. 2,5 tony CO2 , a konopie charakteryzują się wysokim plonem biomasy, nawet do 15 ton z 1 ha.

Zespół Autorów: Czesław Olczak z firmy Inżynieria Środowiskowa CARBOCHEM, Piotr Langner z ArcelorMittal Poland Oddział Zdzieszowice i Grzegorz Ligus z Politechniki Opolskiej prezentują progi i bariery odzysku odpadów w procesie technologicznym koksowni; wskazują źródła, ilość i skład nieproduktów powstających w procesie technologicznym koksowni, charakteryzują metody recyklingu wewnętrznego nieproduktów do węgla wsadowego i produktów węglopochodnych i oceniają stopień wypełnienia prawnych wymagań środowiskowych związanych z gospodarką odpadami w koksowni.

Ostatnia publikacja z dorobku Konferencji Ochrona Środowiska prezentuje badania związane z modyfikacją złoża mineralnego naturalnego pochodzenia diatomitowego wykorzystywanego do adsorpcji substancji niebezpiecznych po niekontrolowanym uwolnieniu do środowiska. Badania PT Autorów z Politechniki Opolskiej, Piotra Pijarowskiego i prof. Wilhelma Tica, którzy zastosowali oczyszczanie złoża metodą temperaturowo-próżniową, wskazują na potrzebę modyfikacji adsorbentu przed użyciem w procesie adsorpcji.

Pod winietą Przemysł Chemiczny w Statystyce – wyniki przemysłu chemicznego w I półroczu 2014 r. w podziale branżowym i bardzo ciekawa, nawiązująca do tematyki całego wydania, informacja o powstawaniu zbiornika wodnego – Jeziora Tarnobrzeskiego – w ogromnym wyrobisku po odkrywkowej kopalni rudy siarkowej w Tarnobrzegu-Machowie.

W Kalendarium Chemików – Polskich i Europejskich przypominamy postać Profesora Kazimierza Jabłczyńskiego – fizykochemika, wybitnego Profesora Uniwersytetu Warszawskiego, wielce zasłużonego w działalności na rzecz budowy nowego gmachu uniwersyteckiej chemii w Warszawie, oddanego do użytku w czerwcu 1939 r., który służy studentom chemii Uniwersytetu Warszawskiego do dzisiaj.

W niniejszym wydaniu sporo jeszcze relacji z ważnych dla środowiska chemików wydarzeń. Od 24 do 26 września br. obradował w Cieszynie 30. Walny Zjazd Delegatów Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Przemysłu Chemicznego, który podsumował mijającą kadencję 2010–2014 i wybrał władze Stowarzyszenia na nową czteroletnią kadencję 2014–2018 oraz wyznaczył najważniejsze obszary działania SITPChem, zapisując je w Uchwale 30. WZ SITPChem. Piszemy o tym na stronach 928–931. Dalej jeszcze informacje m.in. o Ogólnopolskim Forum Chemii Nieorganicznej – Horyzonty Chemii we Wrocławiu i Dolnośląskim Festiwalu Nauki, gdzie nasz miesięcznik nagradza zwycięzców Konkursu Chemicznego roczną prenumeratą czasopisma; zachęcamy do zapoznania się z prezentacjami dotyczącymi IX Ogólnopolskiego Kongresu PETROBIZNES Chemia Paliwa Gaz; CHEMIK jest kolejny rok patronem medialnym tego wydarzenia.

Pod winietą Aktualności z firm najnowsze doniesienia rynkowe i biznesowe, o nowych produktach, wydarzeniach, konkursach. A pod winietą Z Prasy Światowej – Innowacje: odkrycia, produkty, technologie m.in. o pływającej elektrowni fotowoltaicznej, o nowych substancjach pomocnych w zwalczaniu chorób nowotworowych i nowoczesnym wydzielaniu fitochemikaliów oraz o pszczelim antybiotyku…

Podczas Konferencji wygłoszonych będzie 21 referatów i zaprezentowanych 9 posterów. W niniejszym wydaniu opublikowano 15 prezentacji; pozostałe będą zamieszczone w kolejnych wydaniach i udostępnione zainteresowanym uczestnikom Konferencji w wersji elektronicznej. Życzymy owocnych obrad Konferencji Ochrona Środowiska. Dziękujemy Organizatorom za zaufanie i współpracę i PT Autorom za interesujące publikacje.

I jeszcze prośba-apel redakcji. Mamy prawie 70 lat doświadczenia wydawniczego, a jednocześnie bardzo nowoczesne formy prezentacji. CHEMIK jest pierwszym polsko-angielskim miesięcznikiem naukowo-technicznym łączącym naukę z przemysłem i biznesem. Oferujemy publikacje w formule Open Access na stronie www.chemikinternational.com. Bardzo zależy nam na współpracy z Państwem i liczymy na wzajemność. A racją istnienia czasopisma jest zamówienie prenumeraty. Formularze zamówienia dołączamy do numeru; łatwo je także wypełnić na www.miesiecznikchemik.pl.

Zapraszamy do lektury

SPIS TREŚCI

Od redakcji	820
Andrzej KRZEŚLAK, Marcela PALCZEWSKA-TULIŃSKA Rozporządzenie REACH a odpady – gdzie tkwią problemy	821
Joanna KARASIEWICZ, Agnieszka DUTKIEWICZ, Hieronim MACIEJEWSKI Fluorokarbofunkcyjne silany jako prekursory materiałów silnie hydrofobowych	831
Joanna GUZIAŁOWSKA-TIC Wybrane własności toksykologiczne i ekotoksykologiczne dodatku do spalania paliw ciekłych	831
Barbara CICHY, Hanna JAROSZEK, Andrzej PASZEK, Agata TARNOWSKA Kadm w nawozach fosforowych; aspekty ekologiczne i ekonomiczne	837
Joanna GLUZIŃSKA, Andrzej PASZEK, Piotr RUSEK Aspekty środowiskowe wykorzystania płynów zwrotnych z pozyskiwania gazu z łupków oraz badania wstępne możliwości zagospodarowania płuczek do rekultywacji terenu	843
Wilhelm Jan TIC System poprawy efektywności energetycznej i ekologicznej spalania paliw stałych.	850
Robert NOWAK Stan gospodarki ściekowej na terenach wiejskich na przykładzie powiatu koszalińskiego	856
Dawid SZPAK, Barbara TCHÓRZEWSKA – CIEŚLAK Analiza awaryjności sieci wodociągowej w aspekcie bezpieczeństwa funkcjonowania infrastruktury krytycznej	862
Marta BOŻYM Kumulacja metali ciężkich przez dżdżownice w wermikompostowanych osadach ściekowych	868
Marta BOŻYM, Agnieszka RAJMUND Badanie wymywalności molibdenu z gleb nawożonych osadami ściekowymi i kompostami osadowymi	874
Janina PIEKUTIN, Dawid ŁAPIŃSKI Efektywność wybranych koalescencyjnych separatorów substancji ropopochodnych na terenie aglomeracji miejskiej	880
Tomasz SPIETZ, Lucyna WIĘCŁAW-SOLNY, Adam TATARCZUK, Aleksander KRÓTKI, Marcin STEC Modyfikacje technologiczne w badaniach pilotowych procesu wychwytu CO2	884
Iwona SZWACH, Renata KULESZA Potencjał biomasy w aspekcie otrzymywania wybranych surowców i produktów chemicznych	893
Jerzy MAŃKOWSKI, Jacek KOŁODZIEJ, Przemysław BARANIECKI Energetyczne wykorzystanie biomasy z konopi uprawianych na terenach zrekultywowanych	901
Czesław OLCZAK, Piotr LANGNER, Grzegorz LIGUS Progi i bariery odzysku odpadów w procesie technologicznym koksowni	905
Piotr Marek PIJAROWSKI, Wilhelm Jan TIC Modyfikacja naturalnego złoża mineralnego techniką temperaturowo – ciśnieniową	911
PRZEMYSŁ CHEMICZNY W STATYSTYCE Wyniki przemysłu chemicznego w I półroczu 2014 r. w podziale branżowym. Statystyka ekologicznego sukcesu	919
KALENDARIUM CHEMIKÓW – POLSKICH I EUROPEJSKICH Kazimierz JABŁCZYŃSKI (1869–1944)	921
KONFERENCJE, WYSTAWY, SPOTKANIA	924
Z życia Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Przemysłu Chemicznego	928
ZGŁOSZENIA PATENTOWE – POLSKIE I ZAGRANICZNE	933
AKTUALNOŚCI Z FIRM	825
Z PRASY ŚWIATOWEJ – INNOWACJE: ODKRYCIA, PRODUKTY I TECHNOLOGIE	873
H2O2 nadtlenek wodoru, Grupa Azoty ZA Puławy	819
„ZIELONE” OBLICZE CHEMII w poszukiwaniu nowych materiałów, WCh UJ	917
CHEMIK INTERNATIONAL	II okł.
Chemical Industry Forum & Awards Gala	III okł.
Prenumerata CHEMIK 2015	IV okł.

Szanowni Państwo, Drodzy Czytelnicy

SPIS TREŚCI

DO POBRANIA