Urszula DOMAŃSKA-ŻELAZNA* – Wydział Chemiczny, Politechnika Warszawska, Warszawa
Prosimy cytować jako: CHEMIK 2016, 70, 9, 463–470

Związki zapachowe wykorzystywane są głównie w przemyśle spożywczym oraz kosmetycznym, i służą do nadawania zapachów wielu wyrobom. Historia zapachów sięga starożytnych cywilizacji – wiadomym jest, że już Egipcjanie używali pachnideł, m.in. innymi olejków roślinnych, kadzideł i mieszanin żywic. Wiedza na temat równowag fazowych jest niezbędna do projektowania technologii otrzymywania nowych substancji zapachowych. Badania japońskie wykazały obecność m.in. 3-metylobutanalu, heptanalu oraz 2-undekanonu jako substancji w nadawaniu określonego aromatu rybnego produktom spożywczym [1]. Inne badania wykazały, że 2-heptanon jest feromonem o właściwościach hydrofobowych i wpływa niekorzystnie na pszczoły zbierające nektar z kwiatów [2]. Jeśli występuje on w wysokich stężeniach, wówczas ma charakter odpychający i zakłóca zbieranie nektaru przez pszczoły, natomiast, jeśli jego stężenie jest stosunkowo niskie, może mieć właściwości zwabiające [3÷7]. Układy dwuskładnikowe 1-alkoholi z monometylowym eterem glikolu etylenowego są używane w przemyśle chemicznym jako rozpuszczalniki do olejów i benzyny oraz w celu zwiększenia wartości liczby oktanowej [8]. Właściwości toksykologiczne i zastosowania octanu etylu, znanej substancji zapachowej, w produktach, takich jak: mydło toaletowe, żel pod prysznic, krem do twarzy czy mleczko do ciała, opisano w pracy [9]. Analiza fototoksyczności octanu amylocykloheksylu wykazała, że nie pochłania on promieniowania UV w zakresie 290–320 nm, a więc może być w małych ilościach stosowany jako dodatek do kosmetyków [10]. Popularnym ketonem, stosowanym w produkcji piwa i wina jest 2,3-pentanodion [11, 12]. Diketony są popularnymi, biodegradowalnymi rozpuszczalnikami, stosowanymi jako inhibitory w reakcjach polimeryzacji i jako substraty w przemyśle farmaceutycznym. Ważną i bardzo drogą substancją, powszechnie stosowaną w żywności, kosmetykach i przemyśle perfumeryjnym jest 2-fenyloetanol, używany do produkcji napoi, cukierków, lodów, puddingów, gumy do żucia, ciasteczek i wielu innych [13÷15].

Czytaj więcej w pliku PDF